125 lat rozpoczęto odkrywanie pałacu w Knossos

2025-03-16 18:38:37

125 lat temu, czyli 16 marca 1900 roku robotnicy sir Arthura Evansa rozpoczęli pierwsze prace wykopaliskowe w miejscu, które dziś jest najchętniej odwiedzanym stanowiskiem archeologicznym na Krecie, czyli pałacem w Knossos.  Jednocześnie jest to jedno z najbardziej kontrowersyjnych stanowisk archeologicznych ze względu na sposób postępowania odkrywcy z bezcennymi ruinami. Z okazji dzisiejszej roczny chcielibyśmy przypomnieć historię odkrycia tego miejsca oraz to że to wcale nie słynny Anglik odnalazł Knossos.
W drugiej części artykułu znajdziecie też kilka informacji dotyczących planowanych modernizacji na terenie wykopalisk i podwyżek cen biletów oraz ogólnego podsumowania działalności Knossos przez Vasiliki Sythiakaki, szefową Eforatu Starożytności w Heraklionie.

Cofnijmy się prawie o 1,5 wieku...

Miejscowi od dawna wiedzieli, że wzgórze Kefala, czy też Knossos, kryje w sobie tajemnice odległej historii. Obsunięcia gruntu, jakie zdarzały się tu po ulewnych deszczach, odsłaniały okruchy dawno wymarłej cywilizacji. Po wielu wiekach na światło dzienne zerkały znowu a to fragmenty starych murów, a to malowniczo udekorowane gliniane naczynia wyraźnie sugerując co jeszcze skrywa ziemia w tym miejscu.

Kto był pierwszy?

W kwietniu 1879 roku Minos Kalokairinos, grecki kupiec i antykwariusz z Heraklionu, zebrał dwudziestu robotników, którzy przekopali część wzgórza. W czasie tych pierwszych pobieżnych prac wykopali 12 ogromnych pitosów, czyli wielkich glinianych dzbanów. Z powodów politycznych prace jednak dość szybko przerwano. Kalokairinos bynajmniej nie trzymał w tajemnicy swojego odkrycia toteż szybko zainteresowało się nimi wielu naukowców oraz zagraniczne instytucje. Wszyscy zaczęli się starać o przyznanie koncesji na prowadzenie prac wykopaliskowych.

Odkrywca Troi niedoszłym odkrywcą pałacu w Knossos

O prawa do wzgórza walczyli nie tylko Francuzi, czy Amerykanie, ale także Heinrich Schliemann, który wsławił się odkryciem Troi oraz Myken. Schliemann oprócz dysponowania znacznym majątkiem, posiadał także archeologicznego nosa. W 1883 roku wystąpił z oficjalną prośbą do ówczesnych tureckich władz o pozwolenie na rozpoczęcie wykopalisk na wzgórzu Knossos. To właśnie kolejny dowód na działanie instynktu odkrywcy, bo Schliemann do tego momentu nawet nie obejrzał wzgórza osobiście.

Właściciel tej parceli początkowo zażądał 100 tys. franków za możliwość eksploracji całego terenu. Jednak ostatecznie w 1889 roku została ona sprzedana Schleimannowi za zaledwie 40 tys. franków. Gdzie był haczyk aż tak dużej zniżki? Otóż w rzeczywistości odkrywca Troi kupił dużo mniejszą część niż pierwotnie zakładał. Pierwsze ustalenia obejmowały bowiem obszar, który porastało 2500 drzewek oliwnych. Jednak sprytny właściciel pod nieobecność Schliemanna okroił wystawioną ziemię do zaledwie 888 drzewek. Słynnemu Niemcowi nie było jednak dane kolejne spektakularne odkrycie, gdyż zmarł zaledwie rok później.

Niezły deal Evansa

I tu właśnie na scenę wkracza sir Arthur Evans, którego wszyscy kojarzą z odkryciem najsłynniejszego pałacu minojskiego na Krecie. Evans pod koniec XIX wieku regularnie odwiedzał Kretę, gdzie prowadził regularne badania jaskiń. On także zaczął starania o prawa do słynnego wzgórza kryjącego odległą historię Minojczyków.

W 1898 z wyspy wycofali się Turcy i Evans skorzystał z politycznych zmian, jakie nastąpiły na Krecie. Wspierany przez brytyjskiego konsula oraz niektórych Greków rozpoczął pertraktacje już z nowym autonomicznym rządem w Chanii. Ostatecznie Evans za Knossos oraz część doliny, która otaczała wzgórze zapłacił …. 435 funtów. Nad nowo zakupioną ziemią zawisła flaga Zjednoczonego Królestwa, zaś robotnicy zatrudnieni przez Evansa 16 marca 1900 roku wbili pierwsze łopaty.

Kontrowersyjne rekonstrukcje

Chociaż dziś wiele z prac wykonanych przez tego brytyjskiego archeologa uznawanych jest przez obecnych naukowców za bardzo prymitywne i brutalne, to jednak bez cienia najmniejszej wątpliwości trzeba przyznać, że to właśnie sir Arthur Evans miał największy wpływ na obecny charakter oraz wygląd tych wykopalisk.
Same rekonstrukcje, uznawane przez wielu za barbarzyństwo, nie zawsze jednak są oceniane negatywnie. Vasiliki Sythiakaki, szefowa Eforatu Starożytności w Heraklionie prezentuje niezbyt radykalne stanowisko w tej kwestii: "Być może Evans został obwiniony za przeprowadzone prace renowacyjne, jednak zwiedzający, dzięki tym rekonstrukcjom, mają okazję zobaczyć, jak pałac wyglądał, gdy stał. To również element, który fascynuje odwiedzających”.

Rekordowy milion

Niezależnie od powyższych rozterek Knossos pozostaje najpopularniejszą atrakcją turystyczną na Krecie. W 2024 roku liczba odwiedzających to miejsce przekroczyła milion osób, co jest rekordowym wynikiem, a pałac przyciąga turystów z każdej kategorii. Od uczestników rejsów, którzy spędzają na wyspie kilka godzin, przez plażowiczów, którzy chcą zobaczyć konkretne miejsca, w tym właśnie Knossos, po turystów o konkretnych historycznych zainteresowaniach.

„Bardzo ważne jest to, że w ostatnich latach bardzo często odwiedzają nas szkoły nie tylko z Grecji, ale także z zagranicy, w ramach wyjazdów edukacyjnych. Przyjeżdżają studenci uniwersytetów, naukowcy, archeolodzy z całego świata, przyjeżdżają stali goście. Ogólnie rzecz biorąc, w Knossos mamy mnóstwo turystów, którzy często decydują się odwiedzić to miejsce po raz drugi, a nawet trzeci” – podkreśla Vasiliki Sythiakaki.

Nowa era Knossos

Przy okazji tej okrągłej rocznicy warto wspomnieć o tym, że Grecja od długiego czasu ubiega się o wpisanie Knossos na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Ostateczna decyzja w tej sprawie spodziewana jest latem tego roku. Jeśli tak się stanie to, jak określają władze regionu Heraklion, będzie to można uznać za narodowy sukces.

Oprócz oczekiwania na tą przełomową dla Knossos decyzję, planowany jest cały szereg prac modernizacyjnych. Mają one uczynić tę przestrzeń za bardziej przyjazną dla odwiedzających, a infrastrukturę bardziej nowoczesną. Przewidywany zakres prac jest szeroki. Przebudowany ma zostać parking, z którego piesi będą mogli przejść na teren wykopalisk chodnikiem, bez konieczności schodzenia na jezdnię. Zaplanowano także budowę nowoczesnych budynków, w których będą mieściły się kasy biletowe, przechowalnia bagażu, pomieszczenia sanitarne, a nawet gabinet lekarski. Przewidziano również wykonanie strefy multimedialnej, w której odwiedzający będą mogli uzyskać informacje o przestrzeni jeszcze przed wejściem do niej.

Na terenie samych wykopalisk planowane są prace renowacyjne apartamentów króla i królowej. Polepszone zostaną obecne trasy dla zwiedzających, wykonana zostanie nowa trasa prowadząca do teatru. Zaplanowano również utworzenie drogi dla osób niepełnosprawnych na centralnym dziedzińcu, a także unowocześnienie środków bezpieczeństwa.

Będzie drożej

Na koniec trzeba też niestety wspomnieć, że od kwietnia 2025 roku ceny biletów wstępu na wykopaliska w Knossos będą wyższe. W sezonie letnim do października, cena biletu wzrośnie z 15 do 20 euro. Tym samym najpopularniejsza atrakcja turystyczna Krety stanie się jednocześnie najdroższą.

Nieco więcej informacji na temat Knossos.

TOP 12 Krety

Gosia,  2025-03-16 18:38:37

Średnia: 0

Liczba ocen: 0

• 0.5
• 1.0
• 1.5
• 2.0
• 2.5
• 3.0
• 3.5
• 4.0
• 4.5
• 5.0

 

 

Oceniłeś na: