Informacja dotycząca plików cookies
Serwis wymaga plików cookies do prawidłowego działania strony. Korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień dla plików cookies oznacza, że będą one zapisywane w pamięci urządzenia. Ustawienia te można zmieniać w przeglądarce internetowej.
[czytaj poprzednie >> Historia Krety od Paleolitu do Wieków Ciemnych]
[czytaj poprzednie >> Historia Krety od epoki klasycznej do pierwszych lat wolności]
(1941-1944)
II Wojna Światowa odciska także i tu swoje piętno. W 1941 niemieckie lotnictwo atakuje wyspę i pomimo ogromnego oporu ludności oraz oddziałów alianckich wojska niemieckie zajmują Kretę w ciągu kilku dni. Desant na Krecie (Operacja Merkury) była największą operacją powietrznodesantową wojsk niemieckich podczas II wojny światowej. Miała na celu zniszczenie sił brytyjskich oraz zajęcie strategicznie ważnej – ze względu na swe centralne położenie we wschodnim basenie Morza Śródziemnego – Krety.
Hitler uważał, że grecka wyspa może być potencjalnie bardzo groźna, gdyby pozostawić ją pod kontrolą Brytyjczyków i ostatecznie 25 kwietnia wydał Dyrektywę nr 28, w której nakazał opanować Kretę za pomocą operacji powietrznodesantowej.
20 maja na wyspę zrzuconych zostało 8 tysięcy spadochroniarzy, jednak natrafili oni na zaciekły opór aliantów (tzw. "Creforce"), którzy dzięki złamaniu szyfru "Enigmy" byli doskonale poinformowani o niemieckich planach. W ciągu kilku pierwszych dni bitwy zginęły tysiące niemieckich spadochroniarzy i jedynie nieudolność dowództwa "Creforce" oraz całkowita przewaga w powietrzu posiadana przez Luftwaffe pozwoliły w końcu Niemcom przechylić szalę zwycięstwa na swoją stronę. Hitler zszokowany rozmiarem strat nigdy potem nie zezwolił już na przeprowadzenie jakiejkolwiek operacji powietrznodesantowej, choćby zbliżonej wielkością do desantu na Krecie.
Mimo poniesionych ogromnych strat Niemcy posuwali się naprzód spychając aliantów coraz dalej na wschód w stronę Chanii, gdzie – w Zatoce Suda – znajdował się jedyny bezpieczny port floty brytyjskiej. Stamtąd też i ze Sfakii na południowym wybrzeżu ewakuowały się na Cypr i do Egiptu ostatnie oddziały aliantów w liczbie blisko 15 tysięcy ludzi.
Do walk z Niemcami spontanicznie przyłączyła się cywilna ludność Krety. Uzbrojeni w stare karabiny (niekiedy pamiętające czasy antytureckiego powstania z 1895 r.), widły, topory, i noże, Kreteńczycy chwytali i zabijali pojedynczych niemieckich spadochroniarzy.
Wśród niemieckich żołnierzy rychło zaczęły krążyć pogłoski o torturowaniu i okrutnym mordowaniu przez Kreteńczyków rannych oraz wziętych do niewoli spadochroniarzy.
Pogłoski te dotarły również do Berlina, gdzie Hermann Göring nakazał zastosować "najsurowsze kroki odwetowe", łącznie z wymordowaniem wszystkich Kreteńczyków płci męskiej, bądź ich deportacją. Skutki niemieckiego odwetu jako pierwsi odczuli mieszkańcy Kastelli, gdzie Niemcy rozstrzelali tego 24 maja 200 zakładników.
Represje na szeroką skalę zaczęły się jednak dopiero na początku czerwca 1941 r., a symbolem niemieckich okrucieństw popełnionych na wyspie stał się los wiosek Kandanos i Kondomari.
Na miejscu wsi Kandanos okupanci po wymordowaniu wszystkich mieszkańców, zwierząt i podpaleniu gospodarstw zostawili tablicę z napisem w języku greckim i niemieckim, głoszącym: "W odwecie za bestialskie zamordowanie niemieckich spadochroniarzy, saperów i strzelców górskich przez miejscowych mężczyzn, kobiety i dzieci wraz z ich kapłanem oraz za stawianie oporu Wielkiej Niemieckiej Rzeszy Kandanos zostało zniszczone 3 czerwca 1941 roku. Ta wieś nigdy nie będzie odbudowana".
Do momentu wyzwolenia wyspy w maju 1945 r. z niemieckich rąk zginęło 3474 mieszkańców Krety, która była jednym z najciężej doświadczonych przez niemiecką okupację regionów Grecji. Odpowiedzią kreteńczyków na nazistowski terror było utworzenie silnego ruchu partyzanckiego, który z czasem ograniczył niemieckie panowanie na wyspie jedynie do największych miast.
(1944-1967)
Jeszcze przed zakończeniem II Wojny Światowej wybucha Grecka Wojna Domowa. Przez 5 lat alianci popierali partyzantkę narodowo-monarchistyczną, mordującą zwolenników ruchu komunistycznego. Dopiero w 1975 zostaje ogłoszona amnestia ostatnich partyzantów ukrywających się w okolicach Sfakia na Krecie.
W 1952 roku Grecja wstępuje do NATO, zaś na Krecie zaczynają stacjonować żołnierze z amerykańskiej VI Floty.
(1967-1974)
W 1971 roku następuje przeniesienie stolicy Krety z Chanii do Heraklionu, który pełni tą rolę do dziś. Kolejny kryzys polityczny zaczął się w roku 1965, kiedy w armii został wykryto lewicowy spisek, którego celem miałoby być wycofanie Grecji z NATO oraz wycofania z kraju wojsk NATO dysponujących bronią jądrową. Taka polityka nie znalazła uznania w oczach monarchy i większości oficerów, którzy 21 kwietnia 1967 roku doprowadzili do zamachu stanu. Po przejęciu władzy kraj ogarnęły represje, wprowadzono stan wyjątkowy, uwięziono ponad 45 tysięcy ludzi, wprowadzono cenzurę (ustanowiono nawet listę pisarzy których dzieła nie mogą być publikowane, a znaleźli się na niej m.in. William Shakespeare, Arystofanes czy Anton Czechow) i zdelegalizowano partie polityczne. Czystki dotknęły wojsko, policję i administrację. Zakazano noszenia bród oraz spódniczek mini. Kolejny wojskowy rząd pragnął szybko zdobyć uznanie i popularność wśród Greków, więc spróbował w 1974 roku przyłączyć Cypr do Grecji dokonując na nim zamach stanu. Plany junty pokrzyżowała błyskawiczna reakcja Turcji, która dokonała inwazji na wyspie i zmusiłya do ucieczki 180 tysięcy Cypryjczyków greckiego pochodzenia. Był to „gwóźdź do trumny" dyktatury „czarnych pułkowników". Po tym okresie w Grecji przeprowadzony zostało referendum w którym ponad 70% Greków opowiedziało się za utrzymaniem ustroju republikańskiego.
(od 1974)
Po obaleniu junty w Grecji nastały rządy demokratyczne, zaś Kreta zaczęła przeżywać gwałtowny rozwój turystyki, która staje się tu oprócz rolnictwa najważniejszym źródłem dochodów Kreteńczyków. Kreta rozwija się dynamiczniej od pozostałych regionów Grecji.
Warto wspomnieć że lata panowania arabskiego oraz odwieczne spory z Turcją do dziś mają wpływ na kształt Greckiej polityki, która wydaje dużo swoich środków finansowych (także tych otrzymanych w 2010 roku od UE w ramach pomocy do walki z ogarniającym kraj kryzysem) na zbrojenia. Tylko na samej Krecie w bazie wojskowej NATO na półwyspie Akrotiri stacjonuje obecnie około kilkadziesiąt F16 (czyli więcej niż posiada Polska).
[czytaj poprzednie >> Historia Krety od Paleolitu do Wieków Ciemnych]
[czytaj poprzednie >> Historia Krety od epoki klasycznej do pierwszych lat wolności]
Wczesnym rankiem 28 października 1940 roku około godziny 3, tuż po zakończeniu wystawnego bankietu, który odbywał się niemieckiej ambasadzie, Emanuele Grazzi udał się do domu Joanisa Metaksasa. Włoski ambasador przekazał do rąk greckiego premiera ultimatum, które zawierało szereg żądań. Wśród nich znalazły się takie jak możliwość swobodnego przejścia wojsk włoskich do granicy grecko-albańskiej, oddanie kontroli nad lotniskami, portami oraz innymi strategicznymi miejscami znajdującymi sie na terytorium Grecji.
Symboliczny początek ulicy 25 Sierpnia wyznacza dawny Plac Lwa ze słynną fontanną Morosiniego, jej koniec określa morze oraz zabudowania portowe. Chyba nie ma ładniej położonego deptaka w Heraklionie. Idąc ulicą w dół, już z daleka widzimy błękit morza zaś mnogość różnego rodzaju knajpek zachęca do zrobienia sobie przerwy w zwiedzaniu. Czy jednak zastanawialiście się kiedykolwiek spacerując tą pięknie położoną ulicą, skąd wzięła się jej nazwa? Co właściwie wydarzyło się tego dnia w 1898 roku, że jedna z głównych ulic miasta Herkulesa została nazwana tą datą? Ulica 25 sierpnia w Heraklionie
Kreta zawsze zajmowała szczególne miejsce w sercu Nikosa Kazantsakisa. Urodzony 18 lutego 1885 roku w Heraklionie, dzięki trosce swoich rodziców przebył długą drogę aby stać się jednym z najważniejszych pisarzy współczesnej literatury greckiej. Zawsze wierny swoim pasjom i przekonaniom rzadko liczył się z opiniami innych osób. W swoim życiu jako jedne największych inspiracji wskazywał sny i podróże, które w 1957 roku przyczyniły się do tego, że historia jego życia i twórczości zakończyła się.
Komentarze
SUPER
Jak się cieszę, że mogłam tu znaleźć tak wiele przydatnych informacji !!
Pozdrawiam ;)
Dziękuję
Dziękuję za tak wiele przydatnych informacji
Wypełnij poniższy formularz aby dodać komentarz